دو آیه از قرآن در مورد دوستی دختر و پسر
آیات قرآن دوستی دختر و پسر
دو آیه از قرآن در مورد دوستی دختر و پسر
پاکدامنی، هم برای مردان وهم برای زنان، شرط است.
در انتخاب همسر به اصل ایمان وپاکدامنی توجّه شود.
برقراری روابط نامشروع و پنهانی، حتّی با غیرمسلمان ممنوع است.
ایمان، شرط اساسى در هر ازدواجى است.
سوره مائده آیه (5)
بِسْمِ اللَّه الْرَّحْمَنِ الْرَّحِیمِ
الْیَوْمَ أُحِلَّ لَکُمُ الطَّیِّبَاتُ ۖ وَطَعَامُ الَّذِینَ أُوتُوا الْکِتَابَ حِلٌّ لَّکُمْ وَطَعَامُکُمْ حِلٌّ لَّهُمْ ۖ وَالْمُحْصَنَاتُ مِنَ الْمُؤْمِنَاتِ وَالْمُحْصَنَاتُ مِنَ الَّذِینَ أُوتُوا الْکِتَابَ مِن قَبْلِکُمْ إِذَا آتَیْتُمُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ مُحْصِنِینَ غَیْرَ مُسَافِحِینَ وَلَا مُتَّخِذِی أَخْدَانٍ ۗ وَمَن یَکْفُرْ بِالْإِیمَانِ فَقَدْ حَبِطَ عَمَلُهُ وَهُوَ فِی الْآخِرَةِ مِنَ الْخَاسِرِینَ ﴿٥﴾
امروز، همه ی چیزهای پاک و دلپسند برای شما حلال شده است، و طعام اهل کتاب برای شما حلال است و طعام شما نیز برای آنان حلال است. و (ازدواج با) زنان پاکدامن و با ایمان و نیز زنان پاکدامن از کسانی که پیش از شما به آنان کتاب آسمانی داده شده مانعی ندارد. در صورتی که مهریه زنان را بپردازید وپاکدامن باشید نه زناکار، و نه دوست گیرنده ی پنهانی (و نامشروع) و هر کس به ایمان خود کفر ورزد، قطعاً عمل او تباه شده و او در آخرت از زیانکاران است.
سوره نساء آیه (25)
بِسْمِ اللَّه الْرَّحْمَنِ الْرَّحِیمِ
وَمَن لَّمْ یَسْتَطِعْ مِنکُمْ طَوْلًا أَن یَنکِحَ الْمُحْصَنَاتِ الْمُؤْمِنَاتِ فَمِن مَّا مَلَکَتْ أَیْمَانُکُم مِّن فَتَیَاتِکُمُ الْمُؤْمِنَاتِ ۚ وَاللَّهُ أَعْلَمُ بِإِیمَانِکُم ۚ بَعْضُکُم مِّن بَعْضٍ ۚ فَانکِحُوهُنَّ بِإِذْنِ أَهْلِهِنَّ وَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ مُحْصَنَاتٍ غَیْرَ مُسَافِحَاتٍ وَلَا مُتَّخِذَاتِ أَخْدَانٍ ۚ فَإِذَا أُحْصِنَّ فَإِنْ أَتَیْنَ بِفَاحِشَةٍ فَعَلَیْهِنَّ نِصْفُ مَا عَلَى الْمُحْصَنَاتِ مِنَ الْعَذَابِ ۚ ذَٰلِکَ لِمَنْ خَشِیَ الْعَنَتَ مِنکُمْ ۚ وَأَن تَصْبِرُوا خَیْرٌ لَّکُمْ ۗ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَّحِیمٌ ﴿٢٥﴾
و آنها که توانایی ازدواج با زنان (آزاد) پاکدامن با ایمان ندارند میتوانند با زنان پاکدامن از بردگانی با ایمان که در اختیار دارید ازدواج کنند، خدا آگاه به ایمان شماست، و همگی اعضای یک پیکرید، و آنها را به اجازه صاحبان آنان ازدواج نمایید و مهر آنها را به خودشان بدهید، مشروط بر اینکه پاکدامن باشند نه مرتکب زنا بطور آشکار شوند و نه دوست پنهانی بگیرند، و در صورتی که محصنه باشند و مرتکب عمل منافی عفت شوند نصف مجازات زنان آزاد را خواهند داشت، این اجازه (ازدواج با کنیزان) برای آنها است که (از نظر غریزه جنسی) شدیدا در زحمت باشند و اگر خودداری کنید (از ازدواج با آنان) برای شما بهتر است و خداوند آمرزنده و مهربان است. (۲۵)
تفسیر سوره مائده آیه (5)
نکته ها:
این آیه می فرماید: طعام اهل کتاب برای مسلمین حلال است، ولی با توجّه به اینکه در آیات قبل برای استفاده از گوشت، بردن نام خدا شرط حلال بودن ذکر شده است می فهمیم که مراد از حلال بودن طعام یهود ونصاری برای مسلمین، طعام های غیر گوشتی است. در روایات اهل بیت علیهم السلام هم منظور از طعام را گندم، جو وحبوبات دانسته اند. برخی لغت شناسان مانند ابن أثیر و خلیل نیز گفته اند: در فرهنگ حجاز، به گندم هم طعام گفته می شود.(1)
چون این آیه، راه را برای رفت و آمد و غذا خوردن و ازدواج با اقلّیت های دینی باز کرده و ممکن است مسلمانان برای رسیدن به دختران یهودی و مسیحی هر روز رفت و آمدشان را بیشتر، و کم کم تحت تأثیر تفکّر و آداب آنان قرار بگیرند و از راه اسلام جدا شوند، آخر آیه هشدار می دهد که هر کس ایمان خود را نادیده بگیرد عمل او تباه است. «و من یکفر بالایمان فقد حبط عمله»
«أخدان»، جمع «خِدْن»، به معنای دوست است، ولی معمولاً در مورد دوستی های پنهانی و نامشروع به کار می رود.
در مسأله ی غذا، آیه به طرفین مسلمان و اهل کتاب، اجازه می دهد که از طعام یکدیگر استفاده کنند، «اُحلّ لکم... حلّ لهم» ولی در ازدواج، تنها اجازه ی زن گرفتن از اهل کتاب را می دهد و اجازه ی زن دادن را نمی دهد، «المحصنات من الّذین اوتوا الکتاب» (چون معمولاً زنان، به خاطر عواطفشان، تحت تأثیر مردان قرار می گیرند، لذا اگر زنان اهل کتاب به اسلام بگروند، رشد است، امّا زن مسلمان اگر به آنان گرایش یابد، سقوط است. از این رو زن دادن به اهل کتاب، جایز نیست.)
«مُحصِن» و«مُحصَنه»، به معنای عفیف بودن، آزادبودن، همسر داشتن ومسلمان بودن است. در اینجا مراد از «محصنات» زنان عفیف است وگرنه ازدواج با زن شوهردار قطعاً حرام است.
مراد از جواز ازدواج با اهل کتاب در این آیه، ازدواج موقّت است،(2) به دلیل روایات متعدّد و به خاطر کلمه ی «اُجورهنّ» که بیشتر در مورد مهریه ی ازدواج موقّت به کار می رود.
کسی که به حقّانیّت چیزی اقرار کند ولی به آن عمل نکند، عملش تباه است. امام صادق علیه السلام ذیل آیه «و مَن یکفر بالایمان فقد حبط عمله» فرمودند: «تَرک العمل الّذی اقرّ به»(3)
در روایت دیگری امام صادق علیه السلام فرمودند: کمترین چیزی که شخص به خاطر آن از ایمان خارج می شود آن است که نظری را بر خلاف حقّ بیابد و بر همان نظر بنابگذارد و از آن دفاع کند، آنگاه حضرت این آیه را تلاوت کردند: «و مَن یکفر بالایمان فقد حبط عمله»(4)
پیام ها:
1- در بیان احکام و قوانین، از عنصر زمان نباید غافل بود. «الیوم»
2- قوانین تشریع با نظام تکوین هماهنگ است. (آنجا که طبع سلیم می پسندد، قانون نیز حلال می کند) «اُحلّ لکم الطیّبات»
3- پاکدامنی زن، در هر مذهبی که باشد، یک ارزش است. «والمحصنات من المؤمنات و المحصنات من الّذین اُوتوا الکتاب»
4- پاکدامنی، هم برای مردان وهم برای زنان، شرط است. «المحصنات، محصِنین»
5 - در انتخاب همسر به اصل ایمان وپاکدامنی توجّه شود. «والمحصنات من المؤمنات»
6- اغفال و کلاهبرداری، حتّی نسبت به غیر مسلمان ممنوع است. «آتیتموهنّ اُجورهنّ» (رعایت حقّ اقتصادی زن گرچه مسلمان نباشد واجب است)
7- زن، حقّ مالکیّت دارد، چه مسلمان و چه غیر مسلمان. «اُجورهنّ»
8 - مهریه را باید به خود زن داد. «آتیتموهنّ اجورهنّ» ونفرمود: «آتیتم اجورهنّ»
9- پرداخت اجرت به زن باید به خاطر ازدواج باشد، نه به خاطر زنا و روابط نامشروع. «آتیتموهنّ اجورهنّ محصنین غیر مسافحین ولا متّخذی اخدان»
10- ابتدا راه حلال را نشان دهید سپس راه انحرافی را ببندید. «و المحصنات من المؤمنات... محصنین غیر مسافحین»
11- برقراری روابط نامشروع و پنهانی، حتّی با غیرمسلمان ممنوع است. «و لامتّخذی أخدان»
12- خوردن طعام اهل کتاب وگرفتن همسر پاکدامن از آنان حلال است. جمله «احلّ لکم... والمحصنات من الذین اوتوا الکتاب من قبلکم»
13- اختلاط با اهل کتاب و زندگی در میان آنان و سفر به کشورشان، یکی از لغزشگاه هاست. از این رو، در این آیه، پس از جواز ارتباط، هشدار می دهد که مواظب باشید روابط اقتصادی و خانوادگی، اعتقاد شما را عوض نکند و به خاطر رسیدن به همسر، ایمانتان را از دست ندهید. «و من یکفر بالایمان»
1) تفسیر المیزان ؛ کافی، ج 6، ص 341.
2) در این مسئله هرکس باید نظر مرجع تقلید خود را مطالعه نماید.
3) تفسیر نورالثقلین، ج 1، ص 595.
4) وسائل، ج، 27، ص 60.
تفسیر و شرح
سوره نساء آیه (25)
بِسْمِ اللَّه الْرَّحْمَنِ الْرَّحِیمِ
وَمَن لَّمْ یَسْتَطِعْ مِنکُمْ طَوْلًا أَن یَنکِحَ الْمُحْصَنَاتِ الْمُؤْمِنَاتِ فَمِن مَّا مَلَکَتْ أَیْمَانُکُم مِّن فَتَیَاتِکُمُ الْمُؤْمِنَاتِ ۚ وَاللَّهُ أَعْلَمُ بِإِیمَانِکُم ۚ بَعْضُکُم مِّن بَعْضٍ ۚ فَانکِحُوهُنَّ بِإِذْنِ أَهْلِهِنَّ وَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ مُحْصَنَاتٍ غَیْرَ مُسَافِحَاتٍ وَلَا مُتَّخِذَاتِ أَخْدَانٍ ۚ فَإِذَا أُحْصِنَّ فَإِنْ أَتَیْنَ بِفَاحِشَةٍ فَعَلَیْهِنَّ نِصْفُ مَا عَلَى الْمُحْصَنَاتِ مِنَ الْعَذَابِ ۚ ذَٰلِکَ لِمَنْ خَشِیَ الْعَنَتَ مِنکُمْ ۚ وَأَن تَصْبِرُوا خَیْرٌ لَّکُمْ ۗ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَّحِیمٌ ﴿٢٥﴾
و آنها که توانایی ازدواج با زنان (آزاد) پاکدامن با ایمان ندارند میتوانند با زنان پاکدامن از بردگانی با ایمان که در اختیار دارید ازدواج کنند، خدا آگاه به ایمان شماست، و همگی اعضای یک پیکرید، و آنها را به اجازه صاحبان آنان ازدواج نمایید و مهر آنها را به خودشان بدهید، مشروط بر اینکه پاکدامن باشند نه مرتکب زنا بطور آشکار شوند و نه دوست پنهانی بگیرند، و در صورتی که محصنه باشند و مرتکب عمل منافی عفت شوند نصف مجازات زنان آزاد را خواهند داشت، این اجازه (ازدواج با کنیزان) برای آنها است که (از نظر غریزه جنسی) شدیدا در زحمت باشند و اگر خودداری کنید (از ازدواج با آنان) برای شما بهتر است و خداوند آمرزنده و مهربان است. (۲۵)
نکته ها
چنانکه در نکتههاى آیه قبل گفته شد، مراد از «المحصنات المؤمنات» در این آیه، زنان آزاد است. زیرا در مقابل آن، «فتیاتکم المؤمنات» بکار رفته که به معناى کنیزان است. قرآن در جاى دیگر نیز در مورد کنیزان، واژهى «فتیات» را بکار برده و مىفرماید: «لاتکرهوافتیاتکمعلىالبغاء»[259] کنیزان خود را برارتکاب زنا اجبار نکنید.
کلمهى «اَخدان»، جمع «خِدن» به معناى دوست ورفیق است، امّا معمولا در مورد کسانى به کار مىرود که ارتباط با آنها به صورت پنهانى وبراى امور نامشروع است. این کلمه در مقابلِ «مسافحات» بکار رفته که به معناى کسانى است که زناى آشکار و علنى دارند.
کلمهى «طَول» به معناى توانایى و داشتن امکانات است و کلمهى «عَنت» به معناى سختى و رنج و مشکلات اشت.
کسانى که مالک کنیز مىشوند، بدون آنکه نیازى به عقدِ ازدواج باشد، حقّ آمیزش با او را دارند. لذا مراد از ازدواج با کنیزان که در این آیه مطرح شده است، ازدواج با کنیز دیگران است که باید با اجازهى صاحبان آنها باشد.
گرچه ازدواج با کنیزان نکوهیده است، امّا در میان آنها زنان برجستهى بسیارى بودهاند که صاحب کمالات بوده و به همین جهت برخى اولیاى خدا آنان را به همسرى گرفته و از آنان صاحب فرزندانى بزرگ شدهاند.
259) نور، 33.
پیام ها
1- در اسلام، براى موضوع ازدواج، بنبست نیست. «ومن لم یستطع»
2- قانونگذار باید به نیازهاى طبیعى افراد جامعه از یک سو و فشارهاى اقتصادى آنان از سوى دیگر توجّه داشته باشد. «و من لم یستطع....»
3- ازدواج با کنیز را تحمّل کنید، ولى ننگ گناه را هرگز. «فمن ما ملکت ایمانکم»
4- از ازدواج با زن آزاد مىتوان صرف نظر کرد، ولى از شرط ایمان نمىتوان گذشت. «فتیاتکم المؤمنات»
5 - ایمان، شرط اساسى در هر ازدواجى است. «المحصنات المؤمنات، فتیاتکم المؤمنات»
6- ایمان ظاهرى براى ازدواج کافى است، ما مأمور به باطن نیستیم. «واللَّه اعلم بایمانکم»
7- ازدواج با کنیز، حقارت نیست. «بعضکم من بعض»
8 - رضایتِ مالک کنیز در ازدواج، مانند اذن پدرِ دختر، شرط است. «باذناهلهنّ»
9- مالکان بدانند که کنیزان از اهل خودشانند. «اهلهنّ»
10- به کنیزان نیز مثل زنان آزاد، باید مهریه نیکو داد. «آتوهنّ اجورهنّ بالمعروف»
11- مهریه را به خود کنیز بدهید. حقوق اقتصادى و اجتماعى بردگان باید مراعات شود. «آتوهنّ اُجورهنّ»
12- میزان مهریه باید بر اساس عُرف و شئون زن باشد. «بالمعروف»
13- شرطِ بقاى ازدواج، پاکدامنى، دورى از فحشا و روابط نامشروع است. «محصنات غیر مسافحات ...»
14- مجازات زن بدکار اگر کنیز باشد، به خاطر کنیز بودن و محرومیّتهاى آن،به نصف کاهش مىیابد. «فعلیهنّ نصف ما على المحصنات»
15- فراهم آوردن ازدواجهاى سهل و آسان در جامعه، راه جلوگیرى از مفاسد جنسى است. «ذلک لمن خشى العنت»
16- سالمسازى روانى از اهداف اسلام است. «ذلک لمن خشى العنت»
17- صبر و خوددارى، از ازدواج با کنیز بهتر است. «وان تصبروا خیر لکم»