قرآن کریم ، ارتباط و برخورد ما با دشمنان
(هر کس بر شما تعدی کرد)
وظایف امتهای اسلامی در مقابله با دشمنان اسلامی
برای پیشگیری از تهدیدهای دشمنان اسلام
برای جلوگیری و بازداری از تعدی به اسلام
آیات جنگیدن در قرآن !
سوره ۲: البقرة - جزء ۲
الشَّهْرُ الْحَرَامُ بِالْشَّهْرِ الْحَرَامِ وَالْحُرُمَتُ قِصَاصٌ فَمَنِ اعْتَدَی عَلَیْکُمْ فَاعْتَدُواْ عَلَیْهِ بِمِثْلِ مَا اعْتَدَی عَلَیْکُمْ وَاتَّقُواْ اللَّهَ وَاعْلَمُواْ أَنَّ اللَّهَ مَعَ الْمُتَّقِینَ«194»
ماه حرام در برابر ماه حرام و (اگر دشمنان احترام آنرا شکستند و با شما جنگ کردند، شما نیز حقّ دارید مقابله به مثل کنید. زیرا) حرمت ها را (نیز) قصاص است وهرکس به شما تجاوز کرد، به مانند آن تجاوز، بر او تعدی کنید و از خدا بپرهیزید (که زیاده روی نکنید) و بدانید که خداوند با پرهیزگاران است.
معنی لغات :
الْحُرُمَتُ قِصَاصٌ : (هتک)حرمت ها قصاص دارد – اعْتَدَی : تجاوز کند – عْتَدُواْ : تجاوز کنید – اعْلَمُواْ : بدانید
تفسیر نور
نکته ها:
قبل از اسلام در میان عرب ها، هر سال چهار ماه احترام خاصّی داشت که در آن ماهها جنگ، حرام و ممنوع بود، سه ماه آنها پی درپی که عبارتند از ذی القعده، ذی الحجّه و محرم، و یکی هم ماه رجب که جد است. حتّی یکی از علل تسمیه ماه ذی القعده آن گفته اند که در این ماه قعود از جنگ لازم است.
اسلام این سنّت را پذیرفت و در هر سال چهار ماه را آتش بس اعلام نمود، ولی دشمن همیشه در کمین است تا از فرصت ها سوء استفاده کند و چه بسا با خود فکر کند که چون مسلمانان در این ماهها موظف به رعایت آتش بس هستند، پس به آنها حمله کنیم. این آیه می فرماید: اگر مخالفان شما در این چهار ماه به شما هجوم آوردند، شما نیز در برابرشان بایستید و در همان ماهها با آنان بجنگید و ماه حرام را در برابر ماه حرام قرار دهید. زیرا حرمت خون مسلمانان و حفظ نظام اسلامی از حرمت این ماهها بیشتر است، و هرکس حرمت ها را شکست باید مورد قصاص قرار گیرد. سپس به عنوان یک قانون کلّی می فرماید: هرکس به شما تجاوز کرد، به همان مقدار به او تعدّی کنید. و تقوا داشته باشید و بیش از مقدار لازم قصاص نکنید و بدانید که خداوند با متّقین است.
صاحب مجمع البیان در ذیل آیه می گوید: در مورد غصب نیز می توان با استدلال به این آیه تقاص کرد، یعنی از مال غاصب تقاص نمود.
پیام ها:
1- همه ی زمان ها یکسان نیستند، حرمت بعضی ماهها باید حفظ شود. «الشهر الحرام»
2- در اسلام بن بست وجود ندارد. حفظ اسلام و جان مسلمان ها بر حفظ احترام مکان ها و زمان ها مقدّم است. «فمن اعتدی علیکم فاعتدوا علیه»
3- اسلام، دین تجاوز و تعدّی نیست، ولی تعدّی و تجاوز دیگران را نیز نمی پذیرد. «فمن اعتدی علیکم فاعتدوا علیه»
4- حتّی در برخورد با دشمنان، عادل باشیم. «فاعتدوا علیه بمثل ما اعتدی علیکم»
5 - سیستم قانون گذاری باید به نحوی باشد که موجب یأس مسلمین وجرأت کفّار نگردد واصل مقابله به مثل به همین خاطر است. «فاعتدوا... بمثل ما اعتدی»
6- رعایت تقوی حتّی به هنگام جنگ، از اصول تربیتی اسلام است. «اتّقوا اللّه»
7- اگر در جنگ از مرز عدالت خارج نشوید، از امداد های الهی نیز برخوردار خواهید بود. و گمان نکنید عدالت و تقوی پیروزی شما را به تأخیر می اندازد. «بمثل ما اعتدی... واتقوا... و اعلموا ان اللَّه مع المتّقین»
آیات جنگیدن در قرآن !
در این مقاله میخواهیم آیاتی در قران که صراحت در قتل و کشتار و خشونت را دارد بررسی کنیم و ببینیم اسلامی که سراسر از رحمت و صلح و زندگیست چرا باید این دستورات خشن را بدهد و ببینیم که این دستورات بدون هیچ قید و شرطی است یا در شرایط خاص باید این دستورات اجرا شود ؟! با ما همراه باشید .
قرآن حکیم
یکی از آیاتی که در بالا ذکر خیرش شد این آیه است, آیه29 سوره توبه
قَاتِلُواْ الَّذِینَ لاَ یُؤْمِنُونَ بِاللّهِ وَلاَ بِالْیَوْمِ الآخِرِ وَلاَ یُحَرِّمُونَ مَا حَرَّمَ اللّهُ وَ رَسُولُهُ وَلاَ یَدِینُونَ دِینَ الْحَقِّ مِنَ الَّذِینَ أُوتُواْ الْکِتَابَ حَتَّی یُعْطُواْ الْجِزْیَةَ عَن یَدٍ وَهُمْ صَاغِرُونَ
با کسانی که به آنها کتاب (آسمانی) داده شده (مانند یهود و نصاری و لکن) به خدا و به روز وا پسین ایمان ندارند (زیرا خدا و معادی که آنها معتقدند خدا و معاد حقیقی نیست) و آنچه را که خدا و فرستاده او (محمد صلّی الله علیه وآله در قرآن و موسی و عیسی در عهدین) حرام کرده (مانند شراب و گوشت خوک و رشوه و ربا) حرام نمیشمرند، و به دین حق (اسلام) متدین نمیگردد، مقاتله و کارزار کنید تا آنها با کمال تسلیم و ذلت به دست خویش و تحت قدرت حکومت اسلامی جزیه بپردازند.(ترجمه آیت الله مشکینی)
وظیفه ما در برابر اهل کتاب چیست؟
فقط با شرایط خاص با دشمنان بجنگید
أَلاَ تُقَاتِلُونَ قَوْمًا نَّکَثُواْ أَیْمَانَهُمْ وَهَمُّواْ بِإِخْرَاجِ الرَّسُولِ وَهُم بَدَؤُوکُمْ أَوَّلَ مَرَّةٍ أَتَخْشَوْنَهُمْ فَاللّهُ أَحَقُّ أَن تَخْشَوْهُ إِن کُنتُم مُّؤُمِنِینَ :
آیا با مردمی که سوگند خود را شکستند و آهنگ اخراج پیامبر کردند و آنها بر ضد شما دشمنی آغاز کردند ، نمی جنگید ? آیا از آنها میترسید ، و حال آنکه اگر ایمان آورده باشید سزاوار تر است که از خدا بترسید و بس.
در این آیه خداوند متعال اهداف و انگیزه های جنگ رو برای همه رزمندگان بیان میکند که هدف شما از جنگ و جهاد باید این اهداف باشد و اگر هدفی دیگر داشته باشید آن جهاد و جنگ دیگر خدایی نیست.
اهداف و انگیزههای جنگ
1) نَّکَثُواْ أَیْمَانَهُمْ:یعنی در صورتی شما اجازه جهاد دارید که دشمنان سوگند و پیمان خود را بشکنند و تا زمانی که پیمان شکنی نکنند مانند بقیه مسلمانان در امن و امان هستند.
آیا با مردمی که سوگند خود را شکستند و آهنگ اخراج پیامبر کردند و آنها بر ضد شما دشمنی آغاز کردند ، نمی جنگید ? آیا از آنها میترسید ، و حال آنکه اگر ایمان آورده باشید سزاوار تر است که از خدا بترسید و بس
2) وَهَمُّواْ بِإِخْرَاجِ الرَّسُولِ: در این قسمت یکی دیگر از اهداف جهاد را بیان میکند که دشمنان تا مادامی که نسبت به رهبران شما سوء قصد نداشته باشند میتوانند با مسالمت در کنار شما زندگی کنند.
3) وَهُم بَدَؤُوکُمْ أَوَّلَ مَرَّةٍ:شما حق تجاوز و حمله به هیچ کسی را ندارید و اگر آنها به شما حمله کردند شما حق دارید از خودتان دفاع کنید و در حقیقت جنگ شما تدافعی است فقط همین
وقتی به این آیه هم نگاه میکنیم میبینیم که این آیه سرشار از صلح و صمیمیت حتی با دشمنان درجه یک اسلام است و به هیچ وجه خداوند متعال اجازه تعرض به آنها را نمیدهد تا مدامی که پیمان شکنی نکنند و نسبت به رهبران حکومت اسلامی سوء قصد نداشته باشند و آغاز گر جنگ نباشند میتوانند در سایه حکومت اسلامی در امنیت کامل به زندگی خود بپردازند.
محرم
آیاتی که در باب کشتن و جنگیدن است
اگر حرمت ماه حرام را شکستند در همان ماه حرام با آنها بجنگید
الشَّهْرُ الْحَرَامُ بِالشَّهْرِ الْحَرَامِ وَالْحُرُمَاتُ قِصَاصٌ فَمَنِ اعْتَدَی عَلَیْکُمْ فَاعْتَدُواْ عَلَیْهِ به مثلِ مَا اعْتَدَی عَلَیْکُمْ وَاتَّقُواْ اللّهَ وَاعْلَمُواْ أَنَّ اللّهَ مَعَ الْمُتَّقِینَ :
ماه حرام در مقابل ماه حرام است (ماههای رجب، ذو القعده، ذو الحجّه و محرم محترم اند و نباید در آنها جنگید، اما اگر کسی حرمت آن را شکست و شروع به جنگ کرد، باید در همان ماه حرام با او جنگید) و همه محترم ها (مانند حرم، مسجد الحرام، جان و عرض مؤمن در مقابل هم‌اند و) قصاص دارند، پس هر که بر شما تعدّی کرد (و احترامی را شکست) شما هم به مانند آن بر او تعدّی کنید، و از خدا پروا نمایید (که از مرز مقابله به مثل تجاوز نکنید) و بدانید که خدا با پرهیزکاران است.
داستان ماه های حرام
قبل از اسلام در میان عربها، هر سال چهار ماه احترام خاصّی داشت که در آن ماهها جنگ، حرام و ممنوع بود، سه ماه آنها پی درپی که عبارتند از ذی‌القعده، ذی‌الحجّه و محرم، و یکی هم ماه رجب که جد است.
اسلام بر خلاف مسیحیت کنونی که میگوید: هر کس که به رخساره راست تو تپانچه زند رخساره دیگر را به سوی او بگردان .چرا که این دستور انحرافی باعث جرأ ت و جسارت ظالم و تجاوز گر است ، حتی مسیحیان جهان امروز نیز هرگز به چنین دستوری عمل نمی کنند و کمترین تجاوزی را با پاسخی شدیدتر، که آن هم بر خلاف دستور اسلام است جواب میگویند
پذیرش این سنت از طرف اسلام
اسلام این سنّت را پذیرفت و در هر سال چهار ماه را آتش بس اعلام نمود، ولی دشمن همیشه در کمین است تا از فرصتها سوء استفاده کند و چه بسا با خود فکر کند که چون مسلمانان در این ماهها موظف به رعایت آتش بس هستند، پس به آنها حمله کنیم. این آیه میفرماید: اگر مخالفان شما در این چهار ماه به شما هجوم آوردند، شما نیز در برابرشان بایستید و در همان ماهها با آنان بجنگید و ماه حرام را در برابر ماه حرام قرار دهید.
زیرا حرمت خون مسلمانان و حفظ نظام اسلامی از حرمت این ماهها بیشتر است، و هرکس حرمت ها را شکست باید مورد قصاص قرار گیرد.
حرمات یعنی:
(و الحرمات قصاص ). ((حرمات )) جمع ((حرمه )) به معنی چیزی است که باید آن را حفظ کرد و احترام آن را نگه داشت ، و حرم را از این جهت حرم گفته‌اند که جای محترمی است و هتک آن جایز نیست ، و اعمال نامشروع و قبیح را از این جهت حرام میگویند که ممنوعیت دارد، همان گونه که در مورد حرم ، یا ماه حرام بعضی اعمال ممنوع است.
آیا در برابر ظالم باید سکوت کرد؟
اسلام بر خلاف مسیحیت کنونی که میگوید: هر کس که به رخساره راست تو تپانچه زند رخساره دیگر را به سوی او بگردان . (انجیل متی ، باب پنجم شماره 39.)چنین دستوری را نمیدهد، چرا که این دستور انحرافی باعث جرأ ت و جسارت ظالم و تجاوز گر است ، حتی مسیحیان جهان امروز نیز هرگز به چنین دستوری عمل نمی‌کنند و کمترین تجاوزی را با پاسخی شدیدتر، که آن هم بر خلاف دستور اسلام است جواب میگویند.
نظر اسلام و قرآن در برخورد با ظلم و جنایت
اسلام میگوید: در برابر متجاوز، باید ایستاد، و به هر کس حق میدهد که اگر به او تعدی شود، به همان مقدار مقابله کند، تسلیم در برابر متجاوز مساوی است با مرگ و مقاومت مساوی است با حیات ، این است منطق اسلام . جالب اینکه آیه مفهوم وسیعی دارد و منحصر به مساله قصاص در مقابل قتل یا جنایات دیگر نیست ، بلکه امور مالی و سایر حقوق را نیز شامل میشود.
یکی دیگر از اهداف جهاد را بیان میکند که دشمنان تا مادامی که نسبت به رهبران شما سوء قصد نداشته باشند میتوانند با مسالمت در کنار شما زندگی کنند
منافات این آیه با مساله بخشش و گذشت
البته این موضوع با مساله عفو و گذشت ، که در مورد دوستان یا افراد شکست خورده یا نادم و پشیمان صورت میگیرد، هیچ گونه منافاتی ندارد. گاهی بعضی از عوام ، تصور میکنند که معنی آیه این است ، اگر کسی فرزند دیگری را به قتل برساند، مقابله به مثل اجازه میدهد که پدر مقتول فرزند قاتل را به قتل برساند، و اگر ضربهای بر برادر او وارد کرد، او هم ضربهای بر برادر جانی وارد کند، ولی این اشتباه بزرگی است ، زیرا قرآن میگوید: شخص معتدی و تجاوز گر باید مجازات شود، (به همان اندازه مجازات شود) نه فرد بیگناه دیگر، باز مفهوم این سخن این نیست که اگر کسی خانه شخصی را آتش زد خانه او را آتش بزنند، بلکه مفهومش این است معادل قیمت خانه را از او بگیرند. ضمنا تاکیدی که در ذیل آیه در مورد تقوا ذکر شده تاکیدی است بر عدم تجاوز از حد و به تعبیر دیگر، مقابله به مثل نباید شکل انتقام جویی به خود گیرد، همان انتقامی که حد و مرزی برای خود نمیشناسند.
نتیجه گیری:
همانطور که از توضیح آیه روشن شد دیدیم که در این آیه هم اسلام قرآن فقط در صورتی دستور به جنگ میدهد که تجاوز و حمله از طرف دشمنان صورت گیرد و به هیچ وجه به مسلمانان اجازه نمیدهد که با مشرکان و کافران جنگ کنند مخصوصا در ماه های حرام که احترام این ماهها واجب است و همچنین استفاده میشود که اسلام دین تجاوز و تعدی نیست ولی با این حال به هیچ وجه تجاوز و تعدی را قبول نمیکند.
بخش قرآن تبیان
منبع :
تفسیر نمونه,نور.المیزان,مجمع البیان
وبلاگ حافظان نور